Inwonersonderzoek - Vraag het de inwoner

We kennen allemaal de krantenkoppen van inwoners uit Amsterdam die overlast ervaren door de toestroom van toeristen. Of van inwoners uit Giethoorn die borden in hun tuin plaatsen om toeristen erop te attenderen dat ze niet in een museum zijn beland, maar in een dorp waar gewoond wordt. Minder in het nieuws, maar daarom niet minder van belang, zijn er ook inwoners die bezoekers graag verwelkomen in hun woonomgeving, omdat ze er trots op zijn en beseffen dat ze kunnen genieten van voorzieningen die mede door bezoekers in stand worden gehouden.

De inwoner als nieuwe invalshoek

Het ‘Perspectief 2030’ en het Rli-advies ‘Waardevol toerisme’ hebben gezorgd voor een nieuwe invalshoek op toeristische ontwikkeling; namelijk die van de inwoners van bestemmingen. De bezoeker en ondernemer stonden altijd al centraal. Daar wordt nu de inwoner aan toegevoegd.

Toerisme en leefbaarheid

Dit zien wij ook terug in ons advieswerk. Steeds vaker krijgen we de vraag om inwoners te betrekken bij gebieds- en beleidsontwikkeling. Dat kan zijn om hun wensen te inventariseren bij geplande ontwikkelingen. Vaak is het doel om inzicht te krijgen in hoe inwoners de relatie tussen toerisme en de leefbaarheid zien. Vragen die hierin centraal staan zijn: hoe ervaren inwoners de voordelen van toerisme en welke nadelige effecten nemen ze waar? En natuurlijk; hoe kan beter worden gestuurd op toeristische ontwikkeling die in balans is met de leefbaarheid en leefomgeving?

Inwonersonderzoek, is dat spannend?

Dus snel aan de slag met inwonersonderzoek zou je zeggen. Dat is makkelijk gezegd. Maar we kunnen ons ook voorstellen dat dit type onderzoek best spannend is. Want wat komt er dan uit? En wat kan of moet je er dan vervolgens mee doen? Om de kou een beetje uit de lucht te halen, staan in dit artikel de overall conclusies van enkele inwonersonderzoeken die door ons zijn uitgevoerd. En ook wat je dit oplevert als gemeente, beheerder of regio.

De conclusies uit recente onderzoeken

Dit zijn de vijf conclusies:

Betrokkenheid: De respons is vaak goed en inwoners stellen betrokkenheid erg op prijs.
Trots: Inwoners zijn vooral trots op hun woonplaats én ze zien de vele voordelen van toerisme. Het voorzieningenniveau en de economische voordelen worden vaak genoemd.
Aandachtspunten leefbaarheid: Het levert nuttige inzichten op in waar de schoen wringt, dus welke opgave er is om de balans te verbeteren. Veel gehoorde impacts zijn: drukte in de openbare ruimte, geluidsoverlast, zwerfvuil, verkeersoverlast, etc.
Balans is positief: gevraagd naar de balans zijn alle uitkomsten opvallend positief. De meeste mensen geven aan dat de voordelen van toerisme op wegen tegen de nadelen. Ook in de gemeenten waar het thema leefbaarheid erg speelt, zijn de uitkomsten overwegend positief.
Toekomstige ontwikkeling: Inwoners kunnen heel duidelijk aangeven welke thema’s voor hen belangrijk zijn: (behoud van) natuur en erfgoed staan met stip op één. En ook zeggenschap bij toeristische ontwikkeling. In sommige onderzoeken vragen we ook specifiek naar gewenste voorzieningen en activiteiten.

De inwoner bestaat niet

Terecht wordt door sommigen gezegd dat elke inwoner overlast weer anders ervaart. Dé inwoner bestaat ook niet. Inwoners van een stad, dorp, wijk, gebied of regio zijn (logischerwijs) vrijwel nooit eensgezind. Ieder individu heeft zijn eigen wensen, voorkeuren, behoeftes en meningen. De één ziet bijvoorbeeld graag veel bezoekers naar zijn of haar woonomgeving: dat brengt reuring, gezelligheid en voorzieningen met zich mee. De ander ziet het liefst zo min mogelijk bezoekers, zodat er geen overlast en drukte ervaren wordt en de natuur en omgeving rustig blijft.

Profijt zorgt voor draagvlak

Ook de afstand tot een toeristische hotspot is bepalend, zo blijkt uit onze analyses. Een inwoner die naast een toeristische attractie woont, ervaart vaker overlast en heeft een andere mening dan iemand die verder af woont. Daarnaast zal een inwoner die zijn of haar brood verdient aan toerisme anders tegen dit onderwerp aankijken dan een inwoner die niet profiteert van toerisme. Dit zien we ook duidelijk terug: naarmate het profijt (bijvoorbeeld inkomsten uit particuliere verhuur) toeneemt, neemt ook het draagvlak voor toerisme toe!

Inwonersonderzoek: subjectieve beleving of goede feitenbasis?

Juist omdat er zoveel verschillende meningen en wensen zijn, biedt een inwonersenquête een mooi handvat en feitelijke basis om de meningen in kaart te brengen. Zo voorkom je ook dat een kleine groep (teveel) de overhand krijgt. Een onderzoek geeft namelijk een representatief en evenwichtiger beeld van de mening van inwoners.

Kortom: inwonersonderzoek is misschien een beetje spannend, maar biedt vooral een uitstekende basis om het gesprek aan te gaan over een gebalanceerde en gedragen toeristische ontwikkeling.