Met het verschijnen van het rapport ‘Waardevol toerisme’ van de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (2019) is er hernieuwde aandacht voor druk en draagkracht van toeristische gebieden. Om de kansen die toerisme biedt te benutten en bedreigingen te voorkomen adviseerde de Rli om een analyse te maken van de toeristische druk en die af te zetten tegen de draagkracht van de leefomgeving. Met het beeld dat deze analyse oplevert is te zien waar er ontwikkelruimte is voor toerisme en welke opgaven er spelen, bijvoorbeeld op het gebied van natuur of mobiliteit.
Toegenomen aandacht door het coronavirus
De ontwikkelingen rondom het coronavirus hebben ertoe geleid dat er op bepaalde domeinen van de leefomgeving (zoals de natuur) extra druk kwam te staan. Mijn collega Sanne Meekes schreef eerder al een artikel over de toegenomen druk in de natuurgebieden. Hierdoor is extra aandacht ontstaan voor de draagkracht van onze leefomgeving. Hoeveel bezoekers kunnen onze binnensteden, natuurgebieden, erfgoed, inwoners of bijvoorbeeld het verkeersnet aan zonder dat hierbij negatieve effecten optreden voor de leefomgeving.
Naar een optimale balans
Toeristische gebieden zijn op zoek naar de optimale balans tussen enerzijds de positieve effecten van toerisme en recreatie op onze welvaart en ons welzijn en anderzijds de draagkracht van de leefomgeving die het decor vormt voor die bezoekers. Door dit goed in beeld te brengen kun je als bestemming sturen, ingrijpen en voorkomen dat bepaalde effecten optreden, zoals schade aan natuur of erfgoed maar ook inwoners die zich negatief opstellen ten opzichte van bezoekers wanneer ze zich vervreemden van de eigen leefomgeving. En anderzijds geeft een analyse van druk- en draagkracht zicht op de ontwikkelruimte: op welke plekken of momenten kan recreatie en toerisme een positieve bijdrage leveren aan de leefomgeving.
Hoe breng je druk- en draagkracht in beeld
Om toeristische druk en draagkracht in beeld te brengen is het belangrijk om gebruik te maken van objectieve data, maar ook kennis van lokale experts op verschillende gebieden van de leefomgeving (mobiliteit, vastgoed, natuur etc.) en de houding van inwoners ten aanzien van toerisme en recreatie.
Wij voeren op dit moment diverse analyses uit rondom druk- en draagkracht. Zo onderzoeken we in de Metropoolregio Amsterdam welke ontwikkelruimte er is op basis van een analyse van druk- en draagkracht. In Zuidoost-Friesland kijken we met gebiedsexperts naar op welke momenten en op welke plekken er sprake is van overschrijding van de elementen van de leefomgeving. Dit levert opgaven op die we in de toeristische ontwikkelstrategie voor het gebied kunnen adresseren. Daarnaast doen we onderzoek op specifieke domeinen van de leefomgeving, bijvoorbeeld op het sociale aspect. Hoe kijken inwoners naar de relatie tussen toerisme, recreatie en de eigen leefomgeving. Steunen ze de ontwikkeling van toerisme, ervaren ze negatieve impacts en zo ja welke dan. Zo onderzoeken we in Nieuwpoort hoe inwoners kijken naar toerisme en recreatie en welke passende ontwikkelingen daar mogelijk zijn.
In de analyses van toeristische druk en draagkracht van de leefomgeving doorlopen we normaliter de volgende stappen:
- Analyse van toeristisch-recreatieve druk: in beeld brengen (o.a. intensiteit en dichtheid van bezoekers en overnachtingen).
- Analyse van de draagkracht van de leefomgeving op basis van indicatoren en bronnen. Dit kan zowel data-analyse zijn als het betrekken van experts. Onderdeel hiervan is steeds vaker ook een inwonersonderzoek
- Balanstafel: samen interpreteren en waarderen van de analyse met gebiedsexperts. om te komen tot een gezamenlijk oordeel over de balansopgave(n) die spelen en ontwikkelruimte die er is.
Met de uitkomsten kan een toeristische ontwikkelstrategie worden ontwikkeld of herzien waarin aandacht is voor een optimale balans tussen leefbaarheid en de inzet van toerisme en recreatie.
Ben je benieuwd naar onze aanpak en of dit passend is voor jouw gemeente of regio? Neem dan contact op met Rick van Zadelhoff of Tinco Lycklama.
