Nu de focus in Nederland verschuift van kwantiteit (‘meer toeristen’) naar kwaliteit (‘iedereen profiteert van toerisme’), merk ik dat er andere onderzoeksvragen gesteld worden door overheden. Naast: hoeveel toeristen komen hier en wat besteden ze, is nu ook de vraag: wie profiteert (ervaart de lusten), wat kost het (de lasten) en zijn deze twee voldoende met elkaar ‘in balans’?
Onlangs ondersteunden we een gemeente in de provincie Utrecht bij het beantwoorden van die vragen. Een gemeente waar toerisme een belangrijke sector is, met jaarlijks zo’n 80.000 overnachtende toeristen en waar 14% van alle banen aan toerisme en recreatie gerelateerd is (ten opzichte van 7% landelijk). De lusten zijn bekend, de lasten eveneens, wat leidt tot de vraag hoe de gemeente de kosten draagt.
De toeristenbelasting is een potentiële bron van inkomsten; zo’n 85% van alle gemeenten in Nederland heft het. Aan ons de vraag om te onderzoeken hoe de toeristenbelasting in de betreffende gemeente zich verhoudt tot (buur)gemeenten en tot gemeenten met een vergelijkbaar toeristisch profiel. We adviseerden de gemeente om het draagvlak te vergroten voor aanpassingen in de toeristenbelasting. Hoe? Drie tips:
1. Wees transparant
Wees transparant over de inkomsten en kosten voor toerisme. Wat levert de toeristenbelasting op en wat kost toerisme? Vooral dat laatste is belangrijk: maak als gemeente inzichtelijk welke kosten je maakt. Er komt genoeg op gemeenten af, zoals het in standhouden of ontwikkelen van de kwaliteit van de openbare ruimte, beheer en toezicht van recreatie of natuurgebieden, promotie, ondersteuning van de sector, uitvoering van het beleid, investeringen in de toekomst van het toeristisch recreatieve product (bereikbaarheid, beleefbaarheid, druktemonitoring), etc. Niet iedereen (zowel inwoner als toerist) is zich hiervan bewust. Door hierover te communiceren ontstaat meer wederzijds begrip.
2. Verbreed de grondslag voor het innen
Nu wordt toeristenbelasting veelal geint bij logies, de onderzochte gemeente is echter vooral een dagrecreatieve bestemming. Ook dagrecreanten kunnen om een bijdrage gevraagd worden via bijvoorbeeld betaald parkeren bij natuurgebieden, MTB-vignetten en liggelden in passantenhavens. Tevens zijn er mogelijkheden om kosten te besparen door taken in beheer te geven bij ondernemers of actieve inwoners, zoals het beheer of gebruik van gebieden of voorzieningen.
3. Geef zeggenschap
Geef ondernemers in de vrijetijdssector zeggenschap over de inzet en verdeling van de gelden, bijvoorbeeld door het oprichten van een fonds, gevuld met inkomsten uit bijvoorbeeld toeristenbelasting. Hoe groter de betrokkenheid, hoe groter het draagvlak.
Het ‘belasten’ van toeristen blijft waarschijnlijk een onderwerp van gesprek. Daarom een extra tip: verander de naam van toeristenbelasting in toeristenbijdrage, dat oogt al een stuk gastvrijer!
